Artykuł 288 Kodeksu karnego określa odpowiedzialność karną za zniszczenie i uszkodzenie rzeczy lub czyn, który sprawia, że rzecz staje się niezdatna do użytku. Sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W przypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ściganie przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego. W zależności od wartości powstałej szody, czyn może być przestępstwem lub wykroczeniem.
Zniszczenie i uszkodzenie rzeczy – przestępstwo czy wykroczenie?
Przestępstwo, o którym mowa, należy do „czynów przepołowionych”, co oznacza, że granicę pomiędzy przestępstwem a wykroczeniem stanowi wartość wyrządzonej szkody. Z wykroczeniem mamy do czynienia, gdy szkoda z tytułu uszkodzonej, zniszczonej lub uczynionej niezdatną do użytku rzeczy nie przekracza 500 złotych. Szkoda wyrządzona na kwotę powyżej 500 zł jest przestępstwem. Szkodę należy rozumieć jako różnicę pomiędzy wartością rzeczy przed i po zniszczeniu, a tym samym jako koszt przywrócenia rzeczy do stanu sprzed popełnionego czynu. Zniszczenie i uszkodzenie rzeczy rozumiane jako przestępstwo może zostać popełnione jedynie umyślnie, z zamiarem bezpośrednim lub ewentualnym.
Ściganie na wniosek
Warunkiem koniecznym do wszczęcia postępowania w sprawie o zniszczenie i uszkodzenie rzeczy jest złożenie wniosku przez pokrzywdzonego. Osobą uprawnioną do złożenia wniosku o ściganie jest także każda inna osoba, której przysługuje inne prawo rzeczowe lub prawo obligacyjne do rzeczy. Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe, a przestępstwo określone w art. 288 Kodeksu karnego chroni nienaruszalność oraz zdolność do użytkowania rzeczy cudzych, do których określonemu podmiotowi przysługuje prawo własności.
Uszkodzenie rzeczy
Z uszkodzeniem rzeczy mamy do czynienia wtedy, gdy rzecz ulega naruszeniu lub częściowemu zniszczeniu, powodującemu ograniczenie jej własności użytkowych lub przeznaczenia.
Zniszczenie rzeczy
Zniszczenie rzeczy jest oddziaływaniem sprawcy na rzecz, która w konsekwencji powoduje jej całkowite zniszczenie, a przez to zmianie ulegają jej właściwości i przestaje ona nadawać się do użytkowania zgodnego z przeznaczeniem.
Uczynienie rzeczy niezdatną do użytku
Uczynienie rzeczy niezdatną do użytku oznacza wywołanie takiego jej stanu, że nie nadaje się ona do używania zgodnie z przeznaczeniem typowym lub takim, jakie nadała jej osoba pokrzywdzona.