Przy instytucji spadkowej jaką stanowi zachowek warto się na chwilę zatrzymać. Jest ona bowiem bardzo ważnym zabezpieczeniem finansowym należnym każdemu ustawowemu spadkobiercy. Do osób z rodziny, które ustawowo dziedziczą majątek po zmarłym należą współmałżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice. Jeśli więc w testamencie osoby te zostały pominięte lub podział majątku z niego wynikający jest znacząco krzywdzący, poszkodowani mogą złożyć pozew do sądu o przyznanie zachowku.
Wysokość zachowku
Wysokość zachowku uzależniona jest od osoby, która jest do niego ustawowo uprawniona. Małoletnim i osobom trwale niezdolnym do pracy należy się zachowek w wysokości 2/3 wartości udziału spadkowego, który przypadałby im w przypadku dziedziczenia ustawowego, innym uprawnionym przysługuje zachowek 1/2 wartości tego właśnie udziału. Do zachowku nie wlicza się przedmiotów wartościowych, zachowek rozlicza się w gotówce.
Komu nie należy się zachowek?
Nie każdy spadkobierca ustawowy lub czy też uwzględniony w testamencie jest z mocy prawa uprawniony do zachowku. Zachowek nie przysługuje bowiem tym, którzy spadek odrzucili lub, którzy zrzekli się dziedziczenia. Prawa do zachowku nie ma również małżonek w przypadku orzeczenia o rozwód czy separacji przez sąd lub gdy został złożony uzasadniony pozew o rozwód lub separację z jego winy. Zachowek nie przysługuje również spadkobiercom niegodnym, czyli takim, którzy spowodowali lub mogli spowodować ciężkie przestępstwo przeciwko spadkodawcy lub bezprawnie wpłynął na kształt testamentu. Kolejnym powodem braku możliwości roszczenia zachowku jest wydziedziczenie ustawowego spadkobiercy przez spadkodawcę w testamencie.
Pozbawienie zachowku
Powyższa sytuacja ma miejsce wówczas, gdy spadkodawca wydziedzicza spadkobiercę w testamencie, czego skutkiem jest pozbawienie go praw do zachowku. Spadkodawca może wydziedziczyć ustawowego spadkobiercę, gdy ten:
- wbrew woli spadkodawcy, postępuje w sposób rażąco niezgodny z obowiązującymi normami społecznymi (np. znęca się nad rodziną, jest alkoholikiem etc.)
- dopuszcza się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci albo umyślnego przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu
- uporczywie nie dopełnia obowiązków rodzinnych względem spadkodawcy (np. nie pomaga w czasie choroby, nie utrzymuje kontaktów)