Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską, która przysługuje obojgu rodzicom. Jakie mogą być powody pozbawienia władzy rodzicielskiej? Sprawdź, w jakich sytuacjach Sąd orzeka o pozbawieniu władzy rodzicielskiej i jakie inne decyzje może podjąć poza najsurowszym środkiem ingerencji w sprawowanie władzy.
Kiedy sąd orzeka o pozbawieniu władzy rodzicielskiej?
Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. Pozbawienie władzy rodzicielskiej może być orzeczone także w stosunku do jednego z rodziców. Najczęstsze powody pozbawienia władzy rodzicielskiej dotyczą sytuacji, w których rodzic wykonuje długotrwałą karę pozbawienia wolności, na stałe wyjeżdża poza miejsce zamieszkania dziecka i jednocześnie nie interesuje się jego losami.
Oto inne powody pozbawienia władzy rodzicielskiej:
- porzucenie dziecka przez obojga rodziców,
- zaginięcie rodzica,
- nieuleczalna choroba rodzica, na przykład poważne zaburzenia psychiczne,
- niezapewnianie dziecku podstawowych potrzeb,
- wychowywanie dziecka przez rodziców uzależnionych od alkoholu i substancji psychoaktywnych,
- przemoc fizyczna i psychiczna wobec dziecka,
- znęcanie się nad rodziną,
- zmuszanie dziecka do popełniania przestępstw.
Skutki prawne pozbawienia władzy rodzicielskiej
Niezależnie od tego, jakie w danej sprawie są powody pozbawienia władzy rodzicielskiej, rodzic pozbawiony jej nie przestaje być biologicznym rodzicem dziecka. Nie ustaje prawo do alimentacji i prawo dziedziczenia. Jednak rodzic, któremu została odebrana władza rodzicielska traci prawo do korzystania z ulgi na dzieci. Zachowuje prawo do kontaktów z dzieckiem, chyba że Sąd zakaże mu kontaktów z uwagi na dobro dziecka. Do pozbawienia władzy rodzicielskiej może dojść poprzez złożenie wniosku o pozbawienie władzy rodzicielskiej do sądu rejonowego wydział rodzinny i nieletnich. Sprawa o pozbawienie władzy rodzicielskiej rozpatrywana jest w trynie nieprocesowym. Może zostać wszczęta na wniosek rodziców, jak również z urzędu.
Formy orzeczenia o pozbawieniu władzy rodzicielskiej
Pozbawienie władzy rodzicielskiej lub jej zawieszenie może być orzeczone także w wyroku orzekającym rozwód, separację albo unieważnienie małżeństwa. Orzeczenie to nie jest „na zawsze”. W razie, gdy powody pozbawienia władzy rodzicielskiej ustaną, Sąd może władzę rodzicielską przywrócić.