Zdecydowanie często po jednym spadkodawcy dziedziczy kilku spadkobierców. Wówczas do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosowane są przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Dział spadku to ustalenie wartości całego majątku spadkodawcy i określenie wielkości schedy każdego ze spadkobierców. Wraz z dokonaniem działu spadku ustaje wspólność ustawowa. Współspadkobiercy, nie muszą dokonywać działu spadku. Ustawa nie nakłada takiego obowiązku. Może on jednak zostać dokonany w dwojaki sposób na drodze sądowej lub na mocy umowy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami.
Faktyczne podzielenie masy spadkowej przed sądem
Jeśli spadkobiercy nie potrafią dojść do porozumienia w kwestii działu spadku, czyni to Sąd. Zanim jednak podejmie on decyzję, spadkobiercy zobowiązani są do podania swojego zawodu, zarobków, wieku, stanu rodziny oraz złożyć wyjaśnienia dotyczące sposobu dotychczasowego korzystania ze spadku. Ważne też jest wymienienie wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na końcowe rozstrzygnięcie o dziale spadku.
Podstawą jego ustalenia jest spis inwentarza lub wskazanie we wniosku majątku, który ma być przedmiotem działu, oświadczenia złożone przez spadkobierców, ich dowody oraz ceny rynkowe z chwili dokonywania podziału. Dział spadku z reguły obejmuje cały majątek spadkowy. Tylko z ważnych powodów można ograniczyć podział do części spadku.
W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o istnieniu zapisów zwykłych, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku, jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych.
Umowa o dział spadku
Zgodna wola współspadkobierców umożliwia dokonanie działu w drodze umowy. Jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. W przypadku przedsiębiorstwa musi być to forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym.
Skutki działu spadku, wniosek i koszty
Skutki prawne:
- do majątków osobistych spadkobierców wchodzą przyznane im prawa majątkowe
- każdy ze współspadkobierców odpowiada za długi samodzielne w stosunku do wielkości przysługującego mu udziału
Skutki faktyczne:
- majątek objęty dotychczas wspólnością, przestaje istnieć jako całość
We wniosku o dział spadku oprócz spisu inwentarza konieczne jest powołanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. Wniosek może złożyć każdy ze spadkobierców. Musi zostać on sporządzony w tylu egzemplarzach, ilu jest spadkobierców plus jeden dla sądu. Wniosek składa się w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.
Opłatę stałą w kwocie 500 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.
Opłatę stałą w kwocie 1.000 złotych pobiera się od wniosku o dział spadku połączony ze zniesieniem współwłasności, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności, pobiera się opłatę stałą w kwocie 600 złotych.