Podstawowe zasady postępowania karnego jako dyrektywy o ważności społecznej dotyczą najważniejszych kwestii z zakresu procesu karnego. To one wyznaczają kierunek postępowania i zachowanie uczestników procesu. Tylko postulaty i wytyczne są bowiem w stanie zapewnić prawidłowe funkcjonowanie każdego procesu karnego.
Zasada prawdy materialnej
Organy procesowe zobowiązane są do czynienia wszystkiego, aby dotrzeć do prawdy materialnej i wyciągnąć odpowiednie wnioski.
Zasada obiektywizmu
Organy procesowe mają bezstronny stosunek do stron i uczestników procesu.
Zasada współdziałania
Organy angażują do współdziałania w procesie karnym obywateli oraz instytucje państwowe i społeczne.
Zasada domniemania niewinności
Osoba oskarżona traktowana jest jako niewinna dopóki nie zostanie udowodniona jej wina w sposób przewidziany przez prawo karne procesowe.
Zasada in dubio pro reo
W przypadku wątpliwości orzeka się na korzyść oskarżonego.
Zasada bezpośredniości
Organ procesowy styla się ze źródłem i środkiem dowodowym osobiście.
Zasada skargowości
Zgodnie z tą zasadą organ procesowy prowadzi postępowanie tylko na żądanie (wniosek) innego uprawnionego podmiotu.
Zasada kontradykoryjności
Strony uczestniczące w procesie sądowym mają obowiązek przedstawienia materiałów faktycznego i dowodowego, wyjaśnienia okoliczności sprawy.
Zasada inkwizycyjności
Zasada określająca, że badanie sprawy należy do organu procesowego.
Zasada legalizmu
Organ procesowy zobowiązany jest do wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego od momentu, gdy powziął wiadomość o przestępstwie ściganym z oskarżenia publicznego.
Zasada oportunizmu
Organ procesowy może odstąpić od wszczęcia postępowania, jeśli wzgląd na interes społeczny uczyni postępowanie karne wdanej sprawie niecelowym.
Zasada prawa do obrony
Zasada konstytucyjna mówiąca, że oskarżony ma prawo bronić się w procesie oraz korzystać z pomocy obrońcy.
Zasada uczciwego procesu
Organy procesowe powinny prowadzić postępowanie z poszanowaniem godności człowieka, rzetelnie i bez uzasadnionej zwłoki.