Polski system prawno-karny wyróżnia dwa tryby ścigania przestępstw:
- ściganie z oskarżenia publicznego (publicznoskargowy) – ściganiem zajmuje się państwo, a oskarżycielem jest np. prokurator. Wyróżnia się tu przestępstwa ścigane z urzędu i na wniosek pokrzywdzonego.
- ściganie z oskarżenia prywatnego (prywatnoskargowy) – gdzie akt oskarżenia przygotowany, wniesiony i popierany jest przez pokrzywdzonego
Najważniejsze różnice pomiędzy przestępstwami prywatnoskargowymi, a publicznoskargowymi
To w jakim trybie jest ścigane przestępstwo, ściśle określa ustawa. Ściganie przestępstw, które godzą w interesy państwa, a nie w dobro jednostki zawsze będzie ściganiem z urzędu. Tryb ścigania z urzędu (z oskarżenia publicznego) obowiązuje w większości przestępstw. Niezależnie od woli osoby pokrzywdzonej uzyskanie informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa ściganego z urzędu uprawnia organ do wszczęcia postępowania.
W trybie ścigania na wniosek osoby pokrzywdzonej do wszczęcia postępowania z urzędu potrzebny jest jej wniosek. W pewnych sytuacjach wniosek może zostać złożony przez inny podmiot niż osoba pokrzywdzona. Przestępstwami ściganymi na wniosek są głównie przestępstwa dotyczące gróźb karalnych, zniszczenia mienia, kradzieży, kradzieży z włamaniem, przywłaszczenia, oszustwa.
Przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego to najmniej liczna grupa przestępstw. Są nimi:
- naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni
- zniesławienie
- zniewaga
- naruszenie nietykalności cielesnej
I choć wydaje się ten tryb ścigania podobny do trybu publicznoskargowego (na wniosek) różnica skoncentrowana jest na podmiocie wszczynającym i przeprowadzającym postępowanie. Przy przestępstwach z oskarżenia prywatywnego pokrzywdzony staje się oskarżycielem prywatnym. Musi więc zebrać materiał dowodowy we własnym zakresie, złożyć prywatny akt oskarżenia, jak również popierać go przed Sądem.