Przed Sądem w postępowaniu cywilnym każda ze stron postępowania zobowiązana jest do wskazania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne. Dowody w sprawie cywilnej to konieczność bez względu na rodzaj postępowania cywilnego, którym może być zarówno postępowanie procesowe, jak i nieprocesowe. Każde twierdzenie, które przedstawia się przed Sądem, powinno zostać poparte dowodami.
Przedmiot i ocena dowodów w sprawie cywilnej
Przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Chodzi o wskazanie prawdziwości twierdzeń. Dowodem w sprawie cywilnej jest środek dowodowy, który umożliwia przekonanie się o istnieniu lub braku faktów, czyli o prawdziwości lub nieprawdziwości twierdzeń o faktach.
W każdym postępowaniu cywilnym obowiązuje zasada, zgodnie z którą fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. To samo dotyczy faktów znanych sądowi urzędowo, jednakże sąd powinien na rozprawie zwrócić na nie uwagę stron. Do powszechnie znanych faktów należą okoliczności, zdarzenia, czynności lub stany, które powinny być znane każdemu rozsądnemu i mającemu doświadczenie życiowe mieszkańcowi miejscowości, w której znajduje się siedziba sądu. Mowa tutaj także o wydarzeniach historycznych, politycznych czy zjawiskach przyrodniczych.
Nie wymagają również dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości.
Domniemanie przyznania faktów
Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.
Sąd może uznać za ustalone fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów (domniemanie faktyczne).
Dowody w sprawie cywilnej w katalogu dowodów
Strony postępowania cywilnego mogą odwołać się do dowodów znajdujących się w otwartym katalogu dowodów. Należą do nich: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłego, przesłuchania stron oraz wiele innych środków dowodowych, na przykład zdjęcia, filmy, wyniki badań krwi oraz inne nośniki utrwalające obrazy lub dźwięki.
Dokumenty jako dowody w sprawie cywilnej
Biorąc pod uwagę postępowanie cywilne, wyróżnia się dwa rodzaje dokumentów – urzędowe i prywatne. Urzędowe dokumenty sporządzane są przez organ państwowy. Dokumenty prywatne są dowodem, który stanowi, że osoba podpisująca je zgadza się z ich treścią.
Zeznania świadków – dowody w sprawie cywilnej
W toku postępowania cywilnego najbardziej powszechnym rodzajem dowodów są zeznania świadków. Ze względu na to, że fakty mogą nie być precyzyjne, strona powołująca się na zeznania świadków jest zobowiązana do oznaczenia faktów, które przez dowód mają zostać stwierdzone.
Opinia biegłego i oględziny jak dowody w sprawie cywilnej
Biegły jako osoba nieupoważniona do oceny faktów czy dowodów sporządza jedynie opinie dotyczącą okoliczności wskazanych w sprawie. Jest to dowód potrzebny w sytuacji, gdy informacje z danej dziedziny wiedzy są niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy. Opinia biegłego podlega swobodnej ocenie sądu.
Przesłuchanie stron – dowody w sprawie cywilnej
Przesłuchanie stron może zostać dopuszczone przez sąd w celu rozstrzygnięcia sprawy w przypadku braku lub po wyczerpaniu wszystkich środków dowodowych do wyjaśnienia niewyjaśnionych faktów. Sąd ma obowiązek przesłuchania dwóch stron procesu.