Przepisy prawa przewidują, że pełnomocnik w postępowaniu karnym oraz w sprawach o wykroczenia to adwokat lub radca prawny. W charakterze pełnomocnika obok tych osób mogą występować także osoby najbliższe dla pokrzywdzonych. W tym wypadku pełnomocnik lub obrońca musi być jednak osobą godną zaufania i kierować się interesem reprezentowanego.
Osoba najbliższa pełnomocnikiem w postępowaniu karnym
Początkowo wprowadzone zmiany dotyczące możliwości występowania osób najbliższych dla pokrzywdzonego w roli pełnomocnika budziły spore kontrowersje. Stały się jednak korzystne dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Są to bowiem zwykle osoby, które nie dysponują odpowiednimi funduszami i nie stać ich na opłacenie adwokata lub radcy. Wprowadzenie pełnomocnika do grona najbliższych to ponadto gwarancja większego komfortu psychicznego dla osoby pokrzywdzonej.
Na gruncie prawa osobą najbliższą jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaci w tej samej linii lub stopniu, osoby pozostające w stosunku przysposobienia oraz ich małżonków, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.
Osoba najbliższa jako pełnomocnik w postępowaniu karnym a trudności
Zasadniczą trudnością powyższego rozwiązania jest fakt, że osoba najbliższa dla pokrzywdzonego to również uczestnik procesu, któremu przysługują określone prawa. Trudności mogą pojawić się na płaszczyźnie działania jako pełnomocnik oraz jednocześnie w charakterze świadka. Poza tym osoba najbliższa zwykle nie jest prawnikiem, czyli nie zapewnia pokrzywdzonemu właściwej ochrony prawnej. Z tego powodu ustawa przewiduje ustanowienie w danej sprawie 3 osób będących pełnomocnikami, z których wyłącznie jedna jest osobą najbliższą.