Nie zawsze spadek oznacza korzyści i wzbogacenie się. W praktyce – o czym trzeba pamiętać – może zdarzyć się, że masą spadkową będą jedynie długi i zobowiązania. Odrzucenie spadku wiąże się jednak z konsekwencjami. Jakimi?
Przyjęcie, jak i odrzucenie spadku uregulowane jest w Kodeksie cywilnym w art. od 1012 do 1024. Trzeba zauważyć, że prawo zarówno do przyjęcia, jak i odrzucenia spadku ma każda osoba, która powołana została do dziedziczenia. Niezależnie od decyzji, ma ona sześć miesięcy na złożenie stosownego oświadczenia, które liczy się od dnia, w którym to dowiedziała się ona o tytule swojego powołania. Warto pamiętać, że oświadczenie takie złożyć należy w formie pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym albo ustnej przed sądem lub notariuszem. Spadkobierca, która spadek odrzuci, zgodnie z art. 1020 Kodeksu cywilnego, „zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku”. To zaś pociąga za sobą określone konsekwencje.
Kto zostaje powołany do spadku?
Odrzucenie spadku wiąże się ściśle z sytuacją pozostałych spadkobierców. I tak, zgodnie z przepisami aktualnie obowiązującego prawa, udział spadkowy, który został odrzucony przez spadkobiercę przysługuje kolejno:
- jego dzieciom, jeżeli posiadał je w momencie otwarcia spadku,
- pozostałym spadkobiercom ustawowym, jeżeli spadkobierca zrzekający się nie miał zstępnych.
W pierwszym przypadku ważne jest, że rodzice dzieci niepełnoletnich decydują za nie za zgodą sądu rodzinnego. W przypadku zatem, gdy nie chcą oni, aby ich dzieci przejęły masę spadkową, ważne jest złożenie w ich imieniu stosownych oświadczeń.
Co w praktyce?
Odrzucenie spadku związane jest najczęściej z długami i niewielką wartością samego spadku. Zgodnie z art. 1012 Kodeksu cywilnego każdy spadkobierca może przyjąć spadek „bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić”. W przypadku, gdy nie warto przyjmować spadku z dobrodziejstwem inwentarza, osoby powołane do spadku najczęściej z niego rezygnują. Ale to nie jedyny powód, dla którego spadkobiercy podejmują taką decyzję.
Przekazanie udziału pozostałym spadkobiercom
W praktyce część spadkobierców odrzuca spadek również z innego powodu. Mowa tu o chęci przekazania udziału spadkowego innym osobom powołanym do spadku. W ten sposób nie jest konieczne przeprowadzanie działu spadku, nie trzeba też martwić się formalnościami, które mogą się przeciągnąć w czasie. Inaczej mówiąc, odrzucenie spadku w takim przypadku oznacza zawsze dwie możliwości. Mowa tu o dziedziczeniu udziału przysługującego zrzekającemu się spadku przez jego zstępnych lub też zwiększeniu udziałów, które przypadają pozostałym spadkobiercom.