Nawet jeśli testament i ustawa wskazują na spadkobiercę, w szczególnych wypadkach może on zostać wyłączony od dziedziczenia. Będziemy mieli wówczas styczność z instytucją prawa spadkowego dokładnie niegodnością dziedziczenia.
Na czym polega niegodność dziedziczenia?
Niegodność dziedziczenia polega na możliwości wyłączenia spadkobiercy od dziedziczenia konstytutywnym orzeczeniem sądu, który wydany zostaje po przeprowadzeniu stosownego postępowania.
Przesłanki niegodności dziedziczenia
Spadkobierca może być uznany za niegodnego dziedziczenia jedynie z powodu własnego zachowania wyczerpującego znamiona stanów faktycznych, tj.:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, czyli spowodował duży uszczerbek na majątku, poważny uszczerbek na zdrowiu lub śmierć spadkodawcy
- nakłonił spadkodawcę podstępem lub groźbą do sporządzenia lub odwołania testamentu, albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego
Jak stwierdza się niegodność dziedziczenia?
Uznanie za niegodnego występuje na wniosek osoby, która ma interes przede wszystkim majątkowy. Powództwo można wnieść również wtedy, jeśli uważa się, że spadkobierca zachował się tak, że nie zasługuje na korzyści spadkowe.
Żądanie uznania za niegodnego dziedziczenia może zgłosić zarówno spadkobierca ustawowy jak i testamentowy. Przedstawić trzeba je w terminie roku od dnia, w którym osoba dowiedziała się o przesłankach niegodności, jednak nie później niż 3 lata od otwarcia spadku.
Skutki orzeczenia niegodności dziedziczenia
Niegodny spadkobierca zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.
Kiedy sąd nie orzeka niegodności dziedziczenia?
Jeżeli spadkodawca przebaczył spadkobiercy, nie może on zostać uznany niegodnym dziedziczenia. Sąd nie orzeka niegodności dziedziczenia, gdy spadkodawca nie miał nigdy żalu do spadkobiercy. Przebaczenie jest skuteczne jeśli nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem, pomimo że spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych.