Kodeks rodzinny i opiekuńczy wskazuje, że z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa. Obejmuje ona przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. W czasie trwania małżeństwa, ale również i przed ślubem małżonkowie mogą zawrzeć majątkową umowę małżeńską, której skutkiem będzie rozdzielność majątkowa. Gdy oboje są zgodni mogą tę kwestię uregulować u notariusza, podpisując umowę o rozdzielności majątkowej w formie aktu notarialnego. Inna sytuacja ma miejsce, gdy jeden z małżonków nie zgadza się na rozdzielność, a drugi ma ważne powody ku temu, by ją ustanowić. Wówczas mamy do czynienia z przymusową rozdzielnością majątkową.
Czym są ważne powody?
Ważne powody choć nie określone bliżej przez żaden artykuł prawny są to zaistniałem okoliczności, poprzez które interes majątkowy jednego z małżonków zostaje zagrożony, zagrożone też może być dobro całej rodziny. Najbardziej powszechne ważne powody to:
- alkoholizm
- hulaszczy tryb życia
- niegospodarność
- trwonienie majątku
- inne nałogi
- nieprzyczynianie się do pomnażania majątku wspólnego
Z reguły sąd uznaje wymienione wyżej ważne powody jako uzasadnienie pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej i rozpatruje go pozytywnie.
Gdzie złożyć pozew o przymusowe ustanowienie rozdzielności majątkowej?
Pozew musi zostać złożony do sądu rejonowego, w którego okręgu małżonkowie wspólnie ostatni raz zamieszkiwali. Warunkiem jest to, że w okręgu tym choć jeden małżonek nadal zamieszkuje. Jeśli małżonkowie nie zamieszkują już razem, pozew wytacza się przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego małżonka. Gdy jest ono trudne do ustalenia powództwo wytacza się przed sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania małżonka, który występuje z pozwem. Opłata sądowa wynosi w tym wypadku 200 zł. Pozew koniecznie musi być uzasadniony dokładnie wskazanymi dowodami.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną
Oczywistym skutkiem ustanowienia rozdzielności majątkowej również przymusowej jest ustanie wspólności majątkowej. Następuje ono w dniu oznaczonym wyrokiem znoszącym ją. Z datą wcześniejszą można ustanowić rozdzielność majątkową, nawet taką, która poprzedza dzień złożenia powództwa, jeśli małżonkowie żyli w separacji faktycznej, która oznacza ustanie wspólnego pożycia małżonków i zaprzestanie przez nich udzielania sobie wzajemnej pomocy. Separacja faktyczna nie jest usankcjonowana orzeczeniem sądowym.