Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby również środków wychowania osobie, która ma do tego prawo. Środki utrzymania są to głównie środki potrzebne do zaspokojenia potrzeb życiowych, głównie zabezpieczenie finansowe w kwestii wyżywienia, mieszkania, odzieży, leków i środków higieny osobistej. W przypadku środków wychowania dotyczących dzieci i młodzież szczególnie chodzi o edukację dziecka wraz z rozwijaniem jego zdolności, rozwój fizyczny, umysłowy, zaspokojenie potrzeb rozrywkowych oraz kulturowych.
Kiedy alimenty?
Aby dochodzić alimentów osoba ich żądająca musi znaleźć się w trudnej sytuacji ekonomicznej, z której powodu nie jest w stanie samodzielnie zdobyć środków utrzymania. Nieusamodzielnionym dzieciom roszczenie alimentacyjne przysługuje zawsze i jako jedyne nie jest zależne od niedostatku dziecka.
Kolejność obowiązku alimentacyjnego?
Kolejność obowiązku alimentacyjnego regulują przepisy prawa rodzinnego i opiekuńczego. Obowiązek alimentacyjny obciąża dalszych i bliższych krewnych. Spoczywa on na krewnych w linii prostej, rodzeństwie i małżonkach. W pierwszej kolejności obowiązek mają zstępni, czyli dzieci, wnuki i prawnuki przed wstępnymi, czyli rodzicami, dziadkami i pradziadkami. Wstępni natomiast obowiązek alimentacyjny mają przed rodzeństwem (rodzonym i przyrodnim), które jest krewnymi w linii bocznej.
W przypadku małoletnich dzieci obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności spoczywa na rodzicach, a w drugiej na dziadkach.
Obowiązek alimentacyjny poza więzami krwi
Obowiązek alimentacyjny spoczywa również na powinowatych. W polskim prawie istnieje możliwość roszczenia alimentów przez dziecko od męża swojej matki lub żony swego ojca. Jeżeli ojczym lub macocha wychowywali i utrzymywali dziecko mają takie same prawa jak ono i mogą rościć względem niego alimenty.
Alimenty zanim urodzi się dziecko
W przypadku gdy ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki zostało ustalone, ma on obowiązek pokrycia wydatków związanych z ciążą i porodem oraz trzymiesięcznego utrzymania matki w okresie połogu.
Obowiązek alimentacyjny w małżeństwie
Małżonkowie w czasie trwania małżeństwa zobowiązani są zaspokajać potrzeby rodziny. W sytuacji, gdy jedno z nich nie dopełnia tego obowiązku, drugie może zwrócić się z roszczeniem alimentacyjnym. Roszczenie to realizuje się najpierw przed roszczeniem wobec krewnych.