W polskim prawie spadkowym istnieje instytucja spadkobiercy niegodnego dziedziczenia. Jej celem jest pozbawienie prawa do dziedziczenia spadkobierców, którzy dopuścili się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy. To niejedyna przesłanka uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia, a tym samym utraty przez niego wszelkich praw do spadku.
Niegodny dziedziczenia – jakie okoliczności?
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego spadkobierca może być uznany za niegodnego dziedziczenia, jeśli:
- dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
- podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
- umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.
Spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jak by nie dożył otwarcia spadku.
Umyślne popełnienie przestępstwa
Mówiąc o instytucji spadkobiercy niegodnego dziedziczenia, mowa jest o dopuszczeniu się spadkobiercy do przestępstwa popełnionego umyślnie. Dodatkowo musi mieć ono charakter ciężki. Warto pamiętać, że sprawca działa umyślnie wtedy, gdy podejmuje cel i zmierza do niego, przewidując konsekwencje swoich działań. Oceny, czy przestępstwo ma charakter ciężki, dokonuje sąd.
Tryb uznania za niegodnego
Niegodność dziedziczenia nie następuje z mocy prawa. Aby spadkobierca został uznany za niegodnego, potrzebny jest wyrok sądowy. Żądanie może zgłosić każda osoba, która ma w tym interes. Bardzo ważne jest zachowanie terminu określonego w przepisach. Jest to jeden rok od dnia, w którym osoba mająca interes dowiedziała się o przyczynie niegodności. Nie może być to jednak okres dłuższy niż 3 lata od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).
Przebaczenie a niegodność dziedziczenia
Spadkobierca nie może być uznany za niegodnego, jeżeli spadkodawca mu przebaczył. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.