W przypadku dziedziczenia testamentowego podstawą jest testament sporządzony przez spadkodawcę. Sporządzenie to musi być wykonane w jednej z form przewidzianych przez przepisy kodeksu cywilnego. Zdarzają się sytuacje, gdy osoba, choć posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, sporządziła testament w sposób wadliwy. Skutkiem takiej czynności będzie nieważny testament, który może zostać podważony.
Oczywiste wady testamentu
Do najbardziej oczywistych wad testamentu, które stanowią powód jego podważenia, należy zaliczyć brak podpisu pod własnoręcznym testamentem. Nieważny będzie także testament z brakiem daty.
Podważyć można również testament w sytuacji, gdy wykaże się, że nie został on sporządzony w całości przez spadkodawcę. W takim wypadku konieczne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego grafologa.
Nieważny testament – kiedy
Testament zostanie uznany za nieważny, gdy został sporządzony w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Nieważny testament będzie również wtedy, gdy zostanie napisany pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści. Z nieważnym testamentem będziemy mieć do czynienia również wtedy, gdy zostanie ona sporządzony pod wpływem groźby.
Na nieważność z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
Brak świadomości przy sporządzaniu testamentu
Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.
Biorąc pod uwagę osobę chorą psychiczne, należy pamiętać, że dopóki nie została ona ubezwłasnowolniona, testament może zostać uznany za nieważny, gdy zostanie udowodnienie, że osoba ta sporządziła go w chwili choroby. Okoliczność udowodniona może być wyłącznie przez opinię biegłego.
Niejednokrotnie w tego rodzaju sytuacji medyczna dokumentacja może nie być wystarczająca. Wówczas do wydania opinii biegły będzie potrzebował zeznań świadków. Należy pamiętać o tym, aby zawnioskować o ich przesłuchanie. Chodzi o rodzinę, sąsiadów i znajomych zmarłego, którzy mogą opowiedzieć o relacjach ze spadkodawcą.
Nieważny testament sporządzony pod wpływem błędu
Błąd ten oznacza mylne wyobrażenie o rzeczywistym stanie praw lub zupełny brak takiego wyobrażenia. Błąd może dotyczyć stanu faktycznego testatora lub spadkobierców. Może dotyczyć również okoliczności, w jakich testament został sporządzany. Błąd może być także skutkiem pobudek, jakimi kierował się testator, oświadczając swoją wolę.
Nieważny testament sporządzony pod wpływem groźby
Groźba ma miejsce wtedy, gdy jedna osoba, chce zmusić drugą do złożenia oświadczenia woli określonej treści, używając przy tym środków sprowadzających niekorzystne skutki w razie niezłożenia takiego oświadczenia. Groźba ma miejsce wtedy, gdy wywołuje stan obawy powodujący złożenie oświadczenia woli.
Nieważny testament – jak go podważyć?
Aby testament mógł zostać uznany za nieważny, osoba powołująca się na daną okoliczność zobowiązania jest przedstawić wiarygodne dowody, którymi mogą być: zeznania świadków, dokumenty, nagrania, a przede wszystkim opinie biegłych.