Procedura Niebieskiej Karty jest instytucjonalnym narzędziem służącym do przeciwdziałania przemocy w rodzinie.Obejmuje ogół czynności, które podejmują i realizują przedstawiciele jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, jak również gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty i ochrony zdrowia w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.
Przemoc w rodzinie – zagadnienie nie tylko prawno-karne
Wprowadzenie procedury Niebieskiej Karty zmieniło sposób postępowania służb w sytuacji przemocy w rodzinie. Chodzi w tym wypadku o działania interdyscyplinarne, ponieważ przemoc w rodzinie nie może być pojmowana wyłącznie jako zagadnienie prawno-karne, ale także socjalne, zdrowotne oraz psychologiczne. Pomoc powyższym rodzinom musi bezwzględnie opierać się na współpracy specjalistów z różnych dziedzin.
Procedura Niebieskiej Karty
Wszczęcie procedury ma miejsce w momencie wypełnienia formularza Niebieska Karta A, którą wypełnia policjant, pracownik socjalny lub przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ochrony zdrowia lub oświaty. Zwykle powinno mieć to miejsce w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie doznawania przemocy w rodzinie. Gdy jednak kontakt z osobą jest niemożliwy, wypełnienie formularza może odbyć się bez jej udziału.
Formularz Niebieska Karta B to natomiast dokument dla osób pokrzywdzonych. Zawarta jest w nim definicja przemocy, praw człowieka oraz wszelkie informacje gdzie możną uzyskać pomocy. Niebieska Karta B jest dokumentem, który otrzymuje osoba dotknięta przemocą w rodzinie lub rodzic, prawny lub faktyczny opiekun dziecka w przypadku przemocy względem małoletniego. Należy pamiętać, że tego dokumentu nie przekazuje się osobie podejrzanej o stosowanie przemocy.
„Rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo”.
Jeśli osobą doznającą przemocy jest dziecko, czynności w ramach procedury Niebieskiej Karty przeprowadza się w obecności rodzica lub opiekuna prawnego bądź faktycznego. Jeżeli to rodzice lub opiekun są podejrzani o stosowanie przemocy wobec dziecka, czynności przeprowadzane są w obecności pełnoletniej najbliższej osoby (dziadków, pradziadków, rodzeństwa).
Należy pamiętać, że działania, których celem jest pomoc rodzinie, w której istnieje podejrzenie stosowana przemocy, nie wymagają zgody osoby, co do której istnieje podejrzenie, że doznaje przemocy, jak również osoby podejrzanej o stosowanie przemocy w rodzinie. Jest ona bowiem nie tylko sprawą rodzinną, ale też przestępstwem ściganym z urzędu.
Niebieska Karta – kolejne kroki
Formularz A Niebieskiej Karty jest kolejno przekazywany nie później niż w terminie 7 dni od wszczęcia procedury przewodniczącemu zespołu interdyscyplinarnego. Następnie przewodniczący przekazuje formularz A reszcie zespołu. Nie później niż w ciągu 3 dni od dnia jego otrzymania.
Na posiedzenie zespołu interdyscyplinarnego zaprasza się osobę, wobec której istniej podejrzenie, że doznaje ona przemocy w rodzinie. Na posiedzeniu dokonywana jest dokładna analiza sytuacji rodzinnej oraz wypełnia się formularz C Niebieskiej Karty. Poza tym na posiedzeniu formułowany jest wspólnie z osobą doznającą przemocy plan pomocy. Jeśli osoba ta nie zjawi się na posiedzeniu, prace zespołu interdyscyplinarnego nie zostają wstrzymane. Warto pamiętać, że na posiedzeniu nie mogą przebywać dzieci.
W obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że stosuje ona przemoc w rodzinie, członkowie zespołu interdyscyplinarnego wypełniają formularz D Niebieskiej Karty. Spotkania zespołu interdyscyplinarnego z osobą doznającą przemocy oraz osobą stosującą przemoc w rodzinie nie mogą odbywać się w tym samym miejscu i czasie.
Wszelkie działania powyższego zespołu są dokumentowane. Dokumentacja przekazywana jest policji lub w prokuraturze w przypadku podejrzenia o popełnieniu przestępstwa.
Zadania członków zespołu interdyscyplinarnego w ramach procedury Niebieskiej Karty
- Udzielanie pomocy osobie, która doznaje przemocy.
- Podjęcie działań wobec osoby stosującej przemoc.
- Opracowanie planu pomocy.
- Rozstrzyganie o braku zasadności podejmowania działań (zakończenie procedury).
Zakończenie procedury Niebieskiej Karty
Zakończenie procedury Niebieskiej Karty ma miejsce, gdy:
- w rodzinie ustaje przemoc,
- istnieje uzasadnione przypuszczenie o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie,
- zrealizowany zostanie indywidualny plan pomocy,
- rozstrzygnięty zostanie brak zasadności podejmowania działań.