Kuratorzy realizują różnorodne zadania. Część z nich ma charakter wychowawczo-resocjalizacyjny, cześć zaś kontrolny czy diagnostyczny. W każdym przypadku ich praca związana jest jednak z wykonywaniem orzeczeń sądu. Jakie są uprawnienia i obowiązki kuratora sądowego?
Praca kuratorów sądowych jest uregulowana w ustawie z dnia 27 lipca 2001 roku kuratorach sądowych. Z punktu widzenia wykonywanych przez nich czynności, dzieli się ich na takich, którzy pełnią funkcję:
- kuratorów zawodowych,
- kuratorów społecznych.
Trzeba też wiedzieć, że nie każdy może zostać kuratorem sądowym. Wymagania są precyzyjnie wskazane. Na takie stanowisko mianowana może zostać osoba, która:
- ukończyła wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych,
- posiada obywatelstwo polskie i jednocześnie korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- jest nieskazitelnego charakteru,
- odbyła aplikację kuratorską i zdała egzamin kuratorski,
- jest zdolna do wykonywania tego zawodu z uwagi na stan zdrowia.
Warto przy tym dodać, że sama aplikacja kuratorska trwa rok. W tym czasie osoba zainteresowana wykonywaniem tego zawodu poznaje nie tylko teoretyczne, ale przede wszystkim praktyczne aspekty tej pracy. Przed rozpoczęciem pracy w roli charakterze kuratora zainteresowane osoby muszą też uzyskać pozytywny wynik z egzaminu.
Uprawnienia i obowiązki kuratora zawodowego
Każdy kurator zawodowy jest zobowiązany przede wszystkim do przeprowadzania wywiadów środowiskowych. Takie powinien wykonywać na zlecenie sądu lub sędziego. Charakter jego pracy wymusza też na nim, aby współpracował on z właściwymi samorządami i organizacjami społecznymi, które zajmują się między innymi opieką, wychowaniem czy świadczeniem pomocy społecznej. Ponadto, jest on zobowiązany do występowania z wnioskiem o zmianę lub uchylenie orzeczonego środka. Powinien też organizować i kontrolować pracę podległych mu kuratorów lub innych osób i sygnalizować sądowi ewentualne uchybienia. Za naruszenie lub nierzetelne wykonywanie przez kuratora zawodowego obowiązków grozi mu odpowiedzialność porządkowa lub dyscyplinarna.
Prawa kuratora zawodowego
Poza obowiązkami każdy kurator wykonujący swoją pracę ma również szereg praw. Przede wszystkim, jako pracownik, może on odwiedzać w godzinach od 7 do 22 wszystkie osoby, które są objęte postępowaniem w miejscu ich zamieszkania lub pobytu. W celu realizowania zadań, może żądać okazania przez osoby objęte postępowania dokumentów stwierdzających tożsamość i wymagać od nich informacji czy wyjaśnień. Z uwagi na charakter wykonywanej pracy, kurator zawodowy ma również prawo do przeglądania akt sądowych.
Realizacja zadań – kurator społeczny
Jak wspomniano powyżej, poza kuratorami zawodowymi wyróżnia się również kuratorów sądowych. Pracują oni w określonym zespole, zaś ich zadania wyznaczane są przez kierownika grupy w porozumieniu z wyznaczonym kuratorem zawodowym. Fakt ten nie oznacza jednak, że kurator społeczny ma inny zakres obowiązków niż zawodowy – ma on analogiczne uprawnienia w zakresie odwiedzania osób objętych postępowaniem i sporządzania dokumentacji ze swojej pracy.