Dziedziczenie związane jest nie tylko z otrzymaniem spadku, ale również z koniecznością dopełnienia szeregu obowiązków. Główny wiąże się z koniecznością rozliczenia się z urzędem skarbowym. Co należy wiedzieć o obowiązkach podatkowych przy dziedziczeniu?
Opłacenie podatku od spadków i darowizn dotyczy osób fizycznych, które odziedziczyły spadek w związku z zapisem, poleceniem testamentowym, otrzymaniem darowizny lub zachowku. W ostatnim przypadku dotyczy to sytuacji, w której uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przed spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia czy postaci zapisu. Podatek odprowadzić należy również od nabycia prawa do wkładu oszczędnościowego, w tym choćby lokaty bankowej.
Obowiązek spadkowy ciąży przy tym zawsze na nabywcy własności rzeczy lub praw majątkowych. Inaczej mówiąc, mowa tu o spadkobiercy lub spadkobiercach. Dodatkowym ograniczeniem jest fakt, że ten podatek obciąża wyłącznie osoby fizyczny.
Moment powstania obowiązku
Z punktu widzenia wszystkich zainteresowanych moment powstania obowiązku podatkowego jest bardzo ważny. Z końcem roku podatkowego, w którym wystąpił ten obowiązek, zaczyna biec trzyletni lub pięcioletni termin ewentualnego przedawnienia prawa do skutecznego doręczenia decyzji, która określałaby wysokość zobowiązania podatkowego. Trzeba przy tym pamiętać, że najczęściej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku.
Oświadczenie o przyjęciu spadku zainteresowana osoba może złożyć przed sądem lub u notariusza i to w terminie sześciu miesięcy od tego dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o spadku. Z momentem wystosowania takiego oświadczenia powstaje również obowiązek podatkowy. Nieco inaczej jest wówczas, gdy brak jest oświadczenia spadkobiercy. W takim wypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu wyżej wymienionego terminu.
Podstawa opodatkowania
Niezależnie od wartości spadku, postawą opodatkowania jest zawsze wartość rzeczy i praw majątkowych, ale po potrąceniu długów i ciężarów. Czystą wartość ustala się zawsze według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabyciu, czyli w dniu śmierci spadkodawcy. Warto przy tym pamiętać, że dla prawidłowego wyliczenia wartości spadku niezbędne jest odliczenie od wartości rzeczy i praw składających się na niego wszystkich elementów, które mogą go zmniejszać. Przykładem może być służebność gruntowa, która ciąży na nieruchomości. Do innych ciężarów zaliczyć należy koszty leczenia i opieki spadkodawcy, koszty pogrzebu lub koszty postępowania spadkowego. Mowa również o długach, które pozostawił po sobie spadkodawca.
Określenie wartości rzeczy nabytych
Wielu spadkobierców może mieć problem z określeniem wartości rzeczy nabytych. Dzieje się tak dlatego, że tej czynności powinien dokonać sam nabywca. Trzeba przy tym uważać, aby wartość nabytych rzeczy i praw odpowiadała ich wartości rynkowej. W przeciwnym razie spadkobierca może zostać wezwany przez naczelnika urzędu skarbowego do złożenia wyjaśnień. Warto też wiedzieć, że w takiej sytuacji naczelnik zawsze podaje wartość spadku według własnej, wstępnej wyceny. Jeżeli nabywca zgodzi się w tej kwestii ze stanowiskiem urzędników, to sprawa zostanie zakończona. W przeciwnym razie niezbędne będzie zaangażowanie biegłego, który sporządzi profesjonalną wycenę.
Wysokość podatku
Niezależnie od tego, co wchodzi w skład masy spadkowej, wysokość podatku ustala się zawsze w zależności od tego, do jakiej grupy podatkowej zalicza się nabywca spadku. Zaliczenie jest uzależnione od osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której dana osoba nabyła rzeczy i prawa majątkowe. Aktualnie wyróżnia się następujące grupy:
- I grupa – zalicza się do niej małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, synową i zięcia, rodzeństwo, teściów, ojczyma i macochę,
- II grupa – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków czy małżonków innych zstępnych,
- III grupa – innych nabywców.
Niezależnie od tego, do której grupy zalicza się spadkobierca, ma on obowiązek wyliczyć podatek zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapoznaj się również z artykułami: „Prawa dalszych krewnych do spadku”.