Prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu niesie ze sobą szereg negatywnych konsekwencji zarówno dla kierowcy, jak i innych uczestników ruchu drogowego. Szkodliwość tego czynu ma odzwierciedlenie w prawie karnym, gdyż takie zachowanie stanowi przestępstwo.
Konsekwencje związane z prowadzeniem pojazdu pod wpływem alkoholu zależą przede wszystkim od stopnia upośledzenia funkcji psychomotorycznych. Jest ono ustalane w sposób arbitralny, na podstawie dwóch pojęć, czyli „stanu nietrzeźwości” i „stanu po użyciu alkoholu”. Jak się je w praktyce rozróżnia?
Stan nietrzeźwości występuje wówczas, gdy:
- zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość,
- zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Inaczej określa się stan po użyciu alkoholu. Występuje on wówczas, gdy zawartość alkoholu we krwi wynosi od 0,2 do 0,5 promila lub od 0,1 do 0,25 mg w 1 dm3 wydychanego powietrza.
Aby ustalić stopień trzeźwości kierowcy wykorzystuje się najczęściej przenośne analizatory trzeźwości (alkomaty). Inną możliwością jest wykonanie analizy krwi.
Odpowiedzialność karna
Zgodnie z art. 178a § 1 Kodeksu karnego osoba, która prowadzi pojazd mechaniczny w stanie nietrzeźwości podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. Z punktu widzenia kierowcy ważne jest, by wiedzieć jest pojazd mechaniczny. Za taki uważa się każdy pojazd, który jest wyposażony w silnik. Warto przy tym dodać, że wymienione w przywołanym powyżej artykule kary dotyczą każdego kierującego pojazdem, który prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym czy powietrznym.
Nieco inaczej jest w przypadku prowadzenia pod wpływem alkoholu pojazdu innego niż mechaniczny (na przykład roweru). Wówczas zastosowanie ma art. 178a § 2 Kodeksu karnego i jest to czyn zagrożony grzywną, karą ograniczenia wolności lub karą pozbawienia wolności do jednego roku. Trzeba przy tym pamiętać, że karalne jest prowadzenie takiego pojazdu jedynie na drodze publicznej lub w strefie zamieszkanej.
Bez włączonego silnika
Z punktu widzenia osób zainteresowanych ważnym jest, że w prawie za prowadzenie pojazdu nie uznaje się jego pchania. Inaczej mówiąc, włączony silnik musi być zawsze. Do sytuacji kierowania pojazdem z wyłączonym silnikiem należy jednak zaliczyć taką sytuację, w której to pojazd jest holowany za pomocą linki holowniczej. Osoba kierująca, która znajduje się pod wpływem alkoholu również naraża się na konsekwencje. Mowa tu o tym, że przestępstwo to jest zagrożone grzywną, karą ograniczenia wolności lub pozbawieniem wolności do 2 lat. Jeżeli dojdzie do skazania w takiej sytuacji, to należy też pamiętać, że sąd ma obowiązek nałożyć również środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych (wszelkich lub określonego rodzaju). Taki środek karny może być nałożony na okres do 10 lat i zawsze obowiązuje od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.
Dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów
W niektórych sprawach dotyczących prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu sąd orzeka dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów. Przykładem jest tu sytuacja, gdy sprawca popełniając przestępstwo z art. 173 (katastrofa komunikacyjna) – którego następstwem była śmieć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu – był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca wydarzenia, chyba że zaszły szczególne okoliczności. Dodatkowo sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze wówczas, gdy dochodzi do ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd pod wpływem alkoholu. Wówczas też nie jest możliwe powoływanie się na uzasadnione, szczególne okoliczności zajścia wypadku.