Orzeczenie rozwodu następuje przez wyrok sądu. Wyrok zapada wtedy, gdy między małżonkami doszło do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia przy jednoczesnym braku negatywnych przesłanek orzeczenia rozwodu. Jedną z nich jest choroba małżonka uniemożliwiająca uzyskanie rozwodu. Co innego oznacza jednak w tym wypadku sytuacja, w której małżonek jest chory fizycznie, a co innego, gdy sytuacja dotyczy choroby psychicznej. Kwestia rozwód a choroba małżonka może zostać rozstrzygnięta przez sąd różnie w zależności od rodzaju i stopnia choroby, ale też od zachowania małżonka w okresach remisji.
Orzecznictwo Sądu Najwyższego – rozwód a choroba małżonka
„Przy chorobie fizycznej zachodzi możliwość utrzymania więzi duchowej, istnieje pełne odczucie skutków rozwodu ze strony chorego i dlatego względy moralne nakazują udzielenia mu opieki nie tylko materialnej, ale i moralnej tak, aby ulżyć losowi chorego. Natomiast w wypadku choroby psychicznej nie zachodzi możliwość utrzymania więzi duchowej, a sam chory nie odczuwa w tak ostry sposób skutków rozwodu, gdy jeszcze stan jego zdrowia wymaga pobytu w szpitalu drugi małżonek nie może mu praktycznie zapewnić niczego więcej poza dostarczeniem pomocy i opieki materialnej i w tych warunkach udzielenie temu małżonkowi rozwodu może znaleźć usprawiedliwienie w poczuciu moralnym społeczeństwa”.
Choroba fizyczna, psychiczna małżonka a rozwód
Zgodnie z powyższym orzecznictwem pomoc i opieka względem chorego fizycznie małżonka może być uznana za okoliczność, która uniemożliwia udzielenie rozwodu głównie z powodu sprzeczności rozwodu z zasadami współżycia społecznego. Choroba psychiczna jest zupełnie inną sytuacją i nie stanowi przeszkody, aby sąd przy odpowiedniej argumentacji mógł rozwiązać małżeństwo.
Władza rodzicielska a choroba jednego z małżonków
Sąd może zwiesić lub pozbawić władzy rodzicielskiej jednego z małżonków, który dotknięty został chorobą psychiczną uniemożliwiającą sprawowanie władzy rodzicielskiej czy też objęty jest rehabilitacją. Taka możliwość występuje również w sytuacji, gdy chory małżonek zaniedbuje swoje obowiązki względem dziecka w sposób rażący lub nadużywa władzy rodzicielskiej, na przykład znęcając się na dzieckiem.
Wyrok rozwodowy w razie choroby małżonka
Osoba chora psychicznie nie musi być uznana za winną rozkładu pożycia. W wyroku rozwodowym może pojawić się stwierdzeni, że sąd orzeka rozwód z przyczyn leżących po stronie chorego małżonka, ale przez niego niezawinionych.