Umowa dożywocia to umowa cywilnoprawna uregulowana w art. 908-916 Kodeksu cywilnego zawierana pomiędzy zbywcą i nabywcą nieruchomości. Nabywca w zamian za przeniesienie własności nieruchomości zobowiązuje się do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania.
Umowa dożywocia w praktyce
Nabywca nieruchomości w zamian za przeniesienie własności nieruchomości zobowiązuje się do przyjęcia zbywcy jako domownika, dostarczania mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić my własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Zbywcą może być wyłącznie osoba fizyczna. Nabywcą nieruchomości może być każdy.
Zawarcie umowy dożywocia wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Brak takiej formy skutkuje nieważnością umowy.
Umowa dożywocia w praktyce wiąże się z utrzymywaniem bliskich kontaktów pomiędzy zbywcą a nabywcą nieruchomości. Dopóki relacje pomiędzy osobami są poprawne, wykonywanie obowiązków określonych w umowie nie stanowi problemu.
Pogarszające się stosunki między zbywcą a nabywcą nieruchomości a umowa dożywocia
Pogarszające się stosunki między zbywcą a nabywcą nieruchomości mogą być poważnym utrudnieniem w realizacji umownych obowiązków. W przypadku poważnych zakłóceń, utrudniających współegzystowanie stron, możliwe jest rozwiązaniem umowy dożywocia lub zmiana jej treści.
Niestety konflikt pomiędzy „dożywotnikiem” a nabywcą nieruchomości nie jest rzadki. Problemy mogą pojawić się z winy zbywcy, która może być spowodowana wiekiem lub postępem choroby. Do równie częstego powodu złych relacji pomiędzy stronami umowy należy też niewywiązywanie się nabywcy nieruchomości ze swoich obowiązków.
Warto wiedzieć, jakie sytuacje umożliwiają rozwiązanie umowy dożywocia, a jakie skutkują możliwością jej zmiany.
Zmiana umowy dożywocia
Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień.
Szczególne znaczenie ma zapis, że wysokość renty ma odpowiadać wartości uprawnień, jakie wynikają z umowy dożywocia, nie natomiast uzasadnionym potrzebom zbywcy nieruchomości.
Zmiana treści umowy dożywocia wymaga przeprowadzenia sprawy sądowej. Sąd określa nowe prawa i obowiązki stron na podstawie przeprowadzonych dowodów. Aneks do umowy musi zostać podpisany przez notariusza.
Zmiana umowy dożywocia jest możliwa wyłącznie za zgodnym porozumieniem stron.
Rozwiązanie umowy dożywocia
Rozwiązanie umowy dożywocia jest możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach. Dożywocie jest bowiem prawem majątkowym osobistym, które jest niezbywalne i nie podlega dziedziczeniu, Wygasa na skutek śmierci dożywotnika. Sąd może rozwiązań umowę dożywocia, gdy pomiędzy zbywcą a nabywcą nieruchomości wytworzą się takie stosunki, że nie można wymagać od stron dalszego pozostawania ze sobą w bezpośredniej styczności. Po uwzględnieniu żądania rozwiązania umowy o dożywocie, prawo dożywocia wygasa, a prawo własności nieruchomości przechodzi z powrotem na dożywotnika.