Czyn zabroniony może zostać popełniony w świetle prawa karnego w dwojaki sposób umyślnie i nieumyślnie.
Umyślne popełnienie czynu zabronionego
Zabroniony czyn umyślny popełniony jest wtedy, gdy sprawca miał zamiar jego popełnienia i godzi się na to. Wyróżnia się dwa rodzaje tego zamiaru.:
- zamiar bezpośredni (dolus directus)
- zamiar ewentualny (dolus ewentualis)
Dolus directus
Z zamiarem bezpośrednim będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, to znaczy obejmuje swoją świadomością wszystkie znamiona tego czynu. Zamiar bezpośredni ma miejsce, gdy sprawca jest świadomy, że jego zachowanie wypełnia znamiona czynu zabronionego, lecz chce jego wypełnienia oraz gdy zdaje sobie sprawę z nieuchronności skutków swojego zachowania, ale chce ten skutek spowodować, choć nie wie, czy jego działanie okaże się skuteczne.
Dolus ewentualis
Z zamiarem ewentualnym będziemy mieli natomiast do czynienia wówczas, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego i na to się godzi.
Nieumyślne popełnienie czynu zabronionego
Zabroniony czyn nieumyślny popełniony jest wtedy, gdy sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
Formy winy nieumyślnej
Obok nieumyślności można wyróżnić jeszcze dwie inne formy winy:
- lekkomyślność, która ma miejsce wówczas, gdy sprawca świadomie narusza zasady ostrożności, przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, lecz przypuszcza, że go uniknie
- niedbalstwo, które ma miejsce wówczas, gdy sprawca czynu zabronionego nie przewiduje możliwości jego popełnienia, choć mógł i powinien ją przewidzieć
Odpowiedzialność karna za umyślne i nieumyślne czyny zabronionego
Za przestępstwa umyślne sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność. Pod uwagę brane są następstwa czynu zabronionego. Jeżeli skutek taki sprawca przewidywał lub mógł przewidzieć poniesie surowszą karę.