Polskie prawo pozwala na unieważnienie związków cywilnych. Małżeństwo może zostać unieważnione jedynie wtedy, gdy zostało zawarte w sposób nieprawidłowy. O jego nieważności decyzję podejmuje sąd. Dopóki więc nie zostanie wydane orzeczenie o unieważnieniu małżeństwa, pozostaje ono ważne. Po wydaniu orzeczenia cofnięte zostają wszystkie skutki prawne, które niesie ze sobą zawarcie małżeństwa, a związek małżeński traktowany jest tak, jakby nigdy nie istniał.
Przesłanki unieważnienia małżeństwa
Przyczyny unieważnienia małżeństwa wskazuje kodeks rodzinny i opiekuńczy. Są nimi:
- Brak wymaganego wieku małżonków.
Wiek uprawniający do zawarcia małżeństwa to 18 lat. W szczególnych wypadkach kobieta może zawrzeć małżeństwo po ukończeniu 16 lat, gdzie z okoliczności wynika, że zawarcie małżeństwa będzie zgodne z dobrem rodziny.
- Ubezwłasnowolnienie całkowite
Unieważnienia małżeństwa z powodu ubezwłasnowolnienia może żądać każdy z małżonków. Nie można unieważnić małżeństwa jeśli ubezwłasnowolnienie zostało uchylone.
- Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy
Unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jednego z małżonków może żądać każdy z małżonków. Nie można jednak unieważnić małżeństwa z powodu choroby psychicznej jednego z małżonków po ustaniu tej choroby.
- Bigamia
Unieważnienia małżeństwa z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w poprzednio zawartym związku małżeńskim może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny.
- Pokrewieństwo i powinowactwo
Małżeństwa nie mogą zawierać krewni w linii prostej, rodzeństwo ani powinowaci w linii prostej. Jednakże z ważnych powodów sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa między powinowatymi. Unieważnienia małżeństwa z powodu pokrewieństwa między małżonkami może żądać każdy, kto ma w tym interes prawny. Unieważnienia małżeństwa z powodu powinowactwa między małżonkami może żądać każdy z małżonków.
- Przysposobienie
Przysposabiający i przysposobiony nie mogą zawrzeć ze sobą związku małżeńskiego. Unieważnienia małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami może żądać każdy z małżonków. Jednakże nie można unieważnić małżeństwa z powodu stosunku przysposobienia między małżonkami, jeżeli stosunek ten ustał.
- Wady oświadczenia woli
Małżeństwo może być unieważnione jeśli osoba znajdowała się w stanie wyłączającym świadome wyrażanie woli, pod wpływem błędu co do tożsamości drugiej osoby, pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, jeżeli z okoliczności wynika, że składający oświadczenie mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste.
Kiedy małżeństwo nie może zostać unieważnione?
Małżeństwo nie może zostać unieważnione po jego ustaniu. Nie dotyczy to jednak unieważnienia z powodu pokrewieństwa między małżonkami oraz z powodu pozostawania przez jednego z małżonków w chwili zawarcia małżeństwa w zawartym poprzednio związku małżeńskim.