Jeśli małżonkowie po rozwodzie nie potrafią zgodnie rozwiązać kwestii mieszkaniowej, pozostaje rozwiązanie jej na drodze sądowej lub u notariusza. Przy czym podziału nieruchomości można dokonać dopiero po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. Mieszkanie własnościowe małżonkowie mogą podzielić na zasadach dobrowolności w dwóch przypadkach, gdy osiągnęli porozumienie lub w sytuacji jego braku.
Podział mieszkania własnościowego
Mieszkanie własnościowe można podzielić na kilka sposobów:
- podział fizyczny tak, by powstały dwa oddzielne mieszkania
- zamiana mieszkania na dwa mniejsze
- sprzedaż mieszkania i podział uzyskanej sumy pieniędzy z jego sprzedaży
W przypadku gdy małżonkowie po rozwodzie mieszkają wspólnie w mieszkaniu, sąd może ustalić zasady korzystania z mieszkania przez byłego męża i byłą żonę. Istnieje również kolejne rozwiązanie, gdzie eksmałżonek pozostaje we wspólnym mieszkaniu, lecz zostaje zobowiązany do spłaty połowy jego wartości drugiemu.
Podział mieszkania spółdzielczego lokatorskiego
Lokatorskie prawo do lokalu spółdzielczego po rozwodzie powinno przypaść jednemu ze współmałżonków. W ciągu roku od rozwodu eksmałżonkowie, którzy byli współwłaścicielami powyższego prawa zobowiązani są do przedstawienia spółdzielni decyzji, o tym które z byłych małżonków będzie w posiadaniu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego.
W przypadku, gdy powyższe prawo przypadło w postanowieniu sądu małżonkowi, który nie był członkiem spółdzielni, zobowiązany jest on do złożenia w ciągu trzech miesięcy od otrzymania prawa deklaracji członkowskiej w spółdzielni. W przypadku opóźnienia spółdzielnia wyznacza dodatkowy termin 6 miesięcy, po czym może już podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.
Decyzję o tym, który ze współmałżonków otrzyma mieszkanie spółdzielcze podejmują małżonkowie podczas podziału majątku wspólnego lub sąd w przypadku sporu. Z reguły jest tak, że mieszkanie otrzymuje małżonek, który będzie sprawował opiekę nad dziećmi. Drugi małżonek otrzymuje natomiast prawo do spłaty lub prawo otrzymania lokalu socjalnego bądź brak tego prawa.
Jeśli mieszkanie spółdzielcze ma status własnościowy małżonkowie mogą je sprzedać i podzielić się pieniędzmi. Istnieje jeszcze kolejna możliwość, która mówi o zamianie przez spółdzielnię mieszkania na dwa mniejsze, choć w praktyce jest to zazwyczaj mało realne.
Mieszkanie komunalne po rozwodzie
Prawo najmu lokalu komunalnego przysługuje obydwu małżonkom, nawet wtedy gdy dochodzi między nimi do rozwodu lub prawo to otrzymał tylko jeden ze współmałżonków.
Podczas podziału majątku na drodze sądowej mieszkanie komunalne może zostać przyznane jednemu małżonkowi wraz z nakazem spłaty drugiego.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego wartość prawa najmu mieszkania komunalnego, za który opłacany czynsz jest regulowany, stanowi różnica między czynszem wolnym a regulowanym, ustalona w konkretnych okolicznościach okresu prawdopodobnego trwania stosunku najmu.
Małżonek, który pozostaje w mieszkaniu musi w ramach podziału majątku wspólnego wypłacić drugiemu małżonkowi połowę różnicy między czynszem wolnym obowiązującym w danym mieście czy dzielnicy a czynszem regulowanym, który płaci.