Przesłanki do unieważnienia małżeństwa określa kodeks rodzinny i opiekuńczy. Są to między innymi: niepełnoletniość, choroba psychiczna, bigamia, ubezwłasnowolnienie całkowite, pokrewieństwo lub powinowactwo między małżonkami, przysposobienie, brak świadomości, błąd co do tożsamości drugiej strony, bezprawna groźba drugiej strony lub osoby trzeciej. Pomimo tych przesłanek istnieje jednak zakaz unieważnienia małżeństwa. Sytuacja ma miejsce, gdy dojdzie do ustania małżeństwa.
Ustanie a unieważnienie małżeństwa
Do przyczyn ustania małżeństwa należą: unieważnienie małżeństwa, śmierć biologiczna jednego z małżonków, uznanie małżonka za zmarłego, orzeczenie rozwodu. Jeśli w chwili zawierania małżeństwa istniała przesłanka do jego unieważnienia, a później małżeństwo ustało na przykład w wyniku śmierci jednego z małżonków, unieważnienie małżeństwa nie jest możliwe.
Z zakazem unieważnienia małżeństwa nie mamy do czynienia, nawet gdy małżeństwo ustanie. Sytuacja dotyczy dwóch wyjątków od generalnej zasady, że małżeństwa nie można unieważnić po jego ustaniu. Są to:
- pozostawanie przez jednego z małżonków w chwili zawarcia małżeństwa w zawartym poprzednio związku małżeńskim,
- unieważnienie z powodu pokrewieństwa między małżonkami.
Warto wiedzieć, że ustanie małżeństwa z powodu śmierci małżonka nie powoduje ustania skutków prawnych małżeństwa. Chodzi tu między innymi o prawa spadkowe czy prawa do rent.
Podsumowując, nie można unieważnić małżeństwa po jego ustaniu z powodu:
- niepełnoletności (niezachowania wymaganego wieku),
- całkowitego ubezwłasnowolnienia,
- narkomanii, pijaństwa,
- choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego,
- powinowactwa i pokrewieństwa,
- przysposobienia,
- nieprawidłowości związanych z pełnomocnictwem (prawo dopuszcza zawarcie małżeństwa przez pełnomocnika).