W przypadku postępowania karnego istnieje możliwość skorzystania z usług obrońcy. Ustanowienie obrońcy oskarżonego może mieć miejsce już na etapie postępowania przygotowawczego przed prokuratorem, czyli postępowaniu poprzedzającym wniesienie do sądu aktu oskarżenia. Obrońca oskarżonego to adwokat. Nikt poza nim bądź aplikantem posiadającym określony staż nie dysponuje uprawnieniami do obrony osób oskarżonych.
Jak ustanowić swojego obrońcę?
Ustanowienie obrońcy polega na upoważnieniu adwokata do obrony w konkretnej sprawie. Zazwyczaj dotyczy podpisania specjalnego dokumentu – Upoważnienia do obrony. W dokumencie wskazuje się imię i nazwisko adwokata i sprawę, której upoważnienie dotyczy.
Obrońca oskarżonego nieletniego lub ubezwłasnowolnionego
Obrońcę dla osoby nieletniej lub ubezwłasnowolnionej ustanawia dla niej przedstawiciel ustawowy lub opiekun faktyczny.
Uprawnienia obrońcy
Oskarżony może ustanowić obrońcę, a tym samym upoważnić go do działania jedynie w zakresie postępowania w I instancji. Obrońca oskarżonego ma prawo brać udział w przesłuchaniu świadków, zadawać im pytania. Istnieją jednak pewne ograniczenia dotyczące uprawnień obrońcy. Nie może on zastąpić swojego klienta w czynnościach wymagających jego osobistego udziału, na przykład w składaniu wyjaśnień, ponieważ te musi osobiście złożyć osoba oskarżona.
Oskarżony może mieć jednocześnie aż trzech obrońców.
Obrońca oskarżonego z urzędu
Ściśle określone sytuacje umożliwiają uzyskanie pomocy od obrońcy ustanowionego z urzędu. Kodek postępowania karnego stanowi, że taka sytuacja może mieć miejsce wtedy, gdy oskarżony nie ma obrońcy z wyboru, z uwagi na to, że koszty związanie z obroną mogłyby spowodować uszczerbek dla niego i rodziny. Trudną sytuację materialną oskarżony musi udowodnić przed Sądem.
Jak ustanowić obrońcę dla osoby pozbawionej wolności?
Obrońcę dla osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności w innej sprawie ustanawia się obrońcę tymczasowego. Obrońcę może ustanowić jakakolwiek inna osoba. Obrońca ma pełne uprawnienia, którymi dysponuje obrońca ustanowiony przez oskarżonego, jednak najważniejsze jest to, aby oskarżony pozbawiony wolności jak najszybciej zatwierdził udział obrońcy w postępowaniu.