Co do zasady, rozprawy mające miejsce w polskich sądach są jawne, a wstęp na nie mają jedynie osoby pełnoletnie. Reguły te prawdziwe są zarówno w odniesieniu do spraw cywilnych, jak i karnych, ale okazuje się, że także tutaj istnieje kilka wyjątków.
Kiedy rozprawa jest niejawna?
Artykuł 359 Kodeksu Postępowania Karnego w prosty sposób pokazuje nam, w jakich przypadkach rozprawa uznawana jest za niejawną:
– gdy prokurator wniesie wniosek o utajnienie postępowania ze względu na niepoczytalność sprawcy, traktowane jest to wtedy jako dodatkowy środek zabezpieczający,
– niejawne są także sprawy o pomówienie lub znieważenie, rozprawa może jednak być przeprowadzana w sposób jawny, gdy pokrzywdzony złoży o to wniosek.
Uzupełnieniem powyższych informacji jest kolejny artykuł KPK, a mianowicie 360. Sąd może wyłączyć całkowicie lub w części jawność rozprawy, jeżeli istnieje ryzyko, że jej jawność może:
– spowodować zakłócenie porządku publicznego,
– stanowić zagrożenie dla dobrych obyczajów,
– ujawnić istotne ze względu na ważny interes państwa okoliczności,
– stanowić naruszenie dla ważnego interesu prywatnego.
Rozprawa może być również niejawna w sytuacji, gdy przynajmniej jeden z oskarżonych jest nieletni lub gdy przesłuchiwany jest świadek przed ukończeniem 15 roku życia.
Jak wygląda niejawna rozprawa?
Wyłączenie jawności postępowania nie pozostaje bez wpływu na jego przebieg. Przede wszystkim, na sali mogą być obecne jedynie osoby biorące udział w postępowaniu, a oprócz nich jedynie po dwie osoby, które wskazuje oskarżyciel publiczny, posiłkowy, prywatny i oskarżony. W przypadku gdy istnieje ryzyko ujawnienia informacji tajnych lub ściśle tajnych, to powyższa zasada nie jest stosowana.
Innym przypadkiem, w którym konieczne jest wyłączenie jawności postępowania jest przesłuchiwanie świadka koronnego. Ze względu na konieczność ochrony jego zdrowia i życia zostaje on przesłuchany na innych warunkach. Związany jest z tym również zakaz wnoszenia na salę urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz.
Niezależnie od tego jak przeprowadzane było postępowanie, to ogłoszenie wyroku jest jawne, a sam wyrok dostępny jest dla każdego bez wyjątku.